Нейрохимия, 2023, T. 40, № 4, стр. 331-337
Роль VEGF в ангиогенезе и моторном восстановлении после ишемического инсульта
К. С. Кучерова 1, Е. С. Королёва 1, В. М. Алифирова 1
1 ФГБОУ ВО “Сибирский государственный медицинский университет”
Томск, Россия
Поступила в редакцию 26.02.2023
После доработки 03.04.2023
Принята к публикации 04.04.2023
- EDN: OPSDJV
- DOI: 10.31857/S1027813323040143
Полные тексты статей выпуска доступны в ознакомительном режиме только авторизованным пользователям.
Аннотация
Научные исследования последних лет свидетельствуют о том, что ангиогенез и нейрогенез являются взаимосвязанными процессами, обуславливающими функциональный исход после ишемического инсульта. В данном обзоре литературы приведены современные данные о нейрососудистых взаимодействиях при ишемическом инсульте, описана роль семейства факторов роста эндотелия сосудов в регуляции ангио- и нейрогенеза, имеющих ведущее значение в нейронном выживании и нейропластичности. Авторами проведен поиск литературы о патофизиологической роли VEGF при острой ишемии головного мозга с использованием соответствующих ключевых слов в поисковых системах PubMed и Google Scholar, по базам данных Scopus, Web of Science, MedLine, The Cochrane Library, EMBASE, Global Health, CyberLeninka, eLibrary и др. Клинические исследования, посвященные оценке роли VEGF при ишемическом инсульте, в большинстве случаев основаны на животных моделях, и их результаты являются неоднозначными, что, определяется многогранностью его действия. VEGF является важным регулятором ангиогенеза, нейропротекции и нейрогенеза, однако доказано и его негативное влияние в виде увеличения проницаемости ГЭБ и как следствие отеку головного мозга, а также активации воспалительных процессов. Таким образом, необходимо дальнейшее изучение VEGF для определения его роли в функциональном восстановлении после ишемического инсульта.
Полные тексты статей выпуска доступны в ознакомительном режиме только авторизованным пользователям.
Список литературы
Скворцова В.И., Шетова И.М., Какорина Е.П., Камкин Е.Г., Бойко Е.Л., Алекян Б.Г., Иванова Г.Е., Шамалов Н.А., Дашьян В.Г., Крылов В.В. // Профилактическая медицина. 2018. Т. 21. № 1. С. 4–10.
Khatib R., Arevalo Y.A., Berendsen M.A., Prabhakaran S., Huffman M.D. // Neuroepidemiology. 2018. V. 51. P. 104–112.
GBD 2016 Stroke Collaborators. Global, regional, and national burden of stroke, 1990–2016: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2016 // Lancet Neurol. 2019. V. 18. P. 439–458.
Moon S., Chang M.S., Koh S.H., Choi Y.K. // Int. J. Mol. Sci. 2021 V. 22. P. 8543.
Schwab M.E., Strittmatter S.M. // Curr. Opin. Neurobiol. 2014. V. 27. P. 53–60.
Mahar M., Cavalli V. // Nat. Rev. Neurosci. 2018. V. 19. P. 323–337.
Tedeschi A., Bradke F. // Curr. Opin. Neurobiol. 2017. V. 42. P. 118–127.
Jung E., Koh S.H., Yoo M., Choi Y.K. // Int. J. Mol. Sci. 2020. V. 21. P. 2273.
Namiecinska M., Marciniak K., Nowak J.Z. // Postepy Hig. Med. Dosw. 2005. V. 59. P. 573–583.
Gora-Kupilas K., Josko J. // Folia Neuropathol. 2005. V. 43. P. 31–39.
Cao L., Jiao X., Zuzga D.S., Liu Y., Fong D.M., Young D., During M.J. // Nat. Genet. 2004. V. 36. P. 827–835.
Dzietko M., Derugin N., Wendland M.F., Vexler Z.S., Ferriero D.M. // Transl. Stroke Res. 2013. V. 4. P. 189–200.
Nishijima K., Ng Y.-S., Zhong L., Bradley J., Schubert W., Jo N., Akita J., Samuelsson S.J., Robinson G.S., Adamis A.P. // Am. J. Pathol. 2007. V. 171. P. 53–67.
Ma Y., Zechariah A., Qu Y., Hermann D.M. // J. Neurosci. Res. 2012. V. 90. P. 1873–1882.
He Y.Z., Lin B. // J. Clin. Orthopaed. 2012. V. 15. P. 569–573.
Weis S.M., Cheresh D.A. // Nature. 2005. V. 437. P. 497–504.
Zhang H.T., Zhang P., Jiang C.L., Li Y.L. // Chin. J. Diff. Complic. Cases. 2015. V. 14. P. 756–758.
Marti H.J., Bernaudin M., Bellail A., Schoch H., Euler M., Petit E., Risau W. // Am. J. Pathol. 2000. V. 156. P. 965–976.
Stowe A.M., Plautz E.J., Nguyen P., Frost S.B., Eisner-Janowicz I., Barbay S., Dancause N., Sensarma A., Taylor M.D., Zoubina E.V. // J. Cereb. Blood Flow Metab. 2008. V. 28. P. 612–620.
Guan W., Somanath P.R., Kozak A., Goc A., El-Remessy A.B., Ergul A., Johnson M.H., Alhusban A., Soliman S., Fagan S.C. // PLoS ONE. 2011. V. 6. P. 24551.
Krum J.M., Khaibullina A. // Exp. Neurol. 2003. V. 181. P. 241–257.
Zhang Z.G., Zhang L., Tsang W., Soltanian-Zadeh H., Morris D., Zhang R., Goussev A., Powers C., Yeich T., Chopp M. // J. Cereb. Blood Flow Metab. 2002. V. 22. P. 379–392.
Lee M.Y., Ju W.K., Cha J.H., Son B.C., Chun M.H., Kang J.K., Park C.K. // Neurosci. Lett. 1999. V. 265. P. 107–110.
Zan L., Zhang X., Xi Y., Wu H., Song Y., Teng G., Li H., Qi J., Wang J. // Neuroscience. 2014. V. 262. P. 118–128.
Thau-Zuchman O., Shohami E., Alexandrovich A.G., Leker R.R. // J. Cereb. Blood Flow Metab. 2010. V. 30. P. 1008–1016.
Manoonkitiwongsa P.S. // CNS Neurol. Disord. Drug Targets. 2011. V. 10. P. 215–234.
Chen J., Zhang C., Jiang H., Li Y., Zhang L., Robin A., Katakowski M., Lu M., Chopp M. // J. Cereb. Blood Flow Metab. 2005. V. 25. P. 281–290.
Krum J.M., Mani N., Rosenstein J.M. // Neuroscience. 2002. V. 110. P. 589–604.
Lee H.J., Kim K.S., Park I.H., Kim S.U. // PLoS ONE. 2007. V. 2. S. 156.
Ruan G.X., Kazlauskas A. // EMBO J. 2012. V. 31. P. 1692–1703.
Wu W., Duan Y., Ma G., Zhou G., Park-Windhol C., D’Amore P.A., Lei H. // Investig. Ophthalmol. Vis. Sci. 2017. V. 58. P. 6082–6090.
Guix F.X., Uribesalgo I., Coma M., Munoz F.J. // Prog. Neurobiol. 2005. V. 76. P. 126–152.
Geiseler S.J., Morland C. // Int. J. Mol. Sci. 2018. V. 19. P. 1362.
Bauters C., Asahara T., Zheng L.P., Takeshita S., Bunting S., Ferrara N., Symes J.F., Isner J.M. // Circulation. 1995. V. 91. P. 2802–2809.
Ku D.D., Zaleski J.K., Liu S., Brock T.A. // Am. J. Physiol. 1993. V. 265. P. 586–592.
Willmot M., Gray L., Gibson C., Murphy S., Bath P.M. // Nitric Oxide. 2005. V. 12. P. 141–149.
Huang Z., Huang P.L., Ma J., Meng W., Ayata C., Fishman M.C., Moskowitz M.A. // J. Cereb. Blood Flow Metab. 1996. V. 16. P. 981–987.
Salom J.B., Orti M., Centeno J.M., Torregrosa G., Alborch E. // Brain Res. 2000. V. 865. P. 149–156.
Lee S.W., Kim W.J., Choi Y.K., Song H.S., Son M.J., Gelman I.H., Kim Y.J., Kim K.W. // Nat. Med. 2003. V. 9. P. 900–906.
Bella A.J., Lin G., Tantiwongse K., Garcia M., Lin C.S., Brant W., Lue T.F. // Part I. J. Sex. Med. 2006. V. 3. P. 815–820.
You T., Bi Y., Li J., Zhang M., Chen X., Zhang K., Li J. // Sci. Rep. 2017. V. 7. P. 41779.
Greenberg D.A., Jin K. // Nature. 2005. V. 438. P. 954–959.
Rosenstein J.M., Mani N., Khaibullina A., Krum J.M. // J. Neurosci. 2003. V. 23. P. 11036–11044.
Jin K., Mao X.O., Greenberg D.A. // J. Neurobiol. 2006. V. 66. P. 236–242.
Jin K.L., Mao X.O., Greenberg D.A. // Proc. Natl. Acad. Sci. USA. 2000. V. 97. P. 10242–10247.
Svensson B., Peters M., Konig H.G., Poppe M., Levkau B., Rothermundt M., Arolt V., Kogel D., Prehn J.H. // J. Cereb. Blood Flow Metab. 2002. V. 22. P. 1170–1175.
Hayashi T., Abe K., Itoyama Y. // J. Cereb. Blood Flow Metab. 1998. V. 18. P. 887–895.
Bao W.L., Lu S.D., Wang H., Sun F.Y. // Zhongguo Yao Li Xue Bao. 1999. V. 20. P. 313–318
Sorrells S.F., Paredes M.F., Cebrian-Silla A., Sandoval K., Qi D., Kelley K.W., James D., Mayer S., Chang J., Auguste K.I. // Nature. 2018. V. 555. P. 377–381.
Ming G.-L., Song H. // Neuron. 2011. V. 70. P. 687–702.
Ernst A., Frisén J. // PLoS Biol. 2015. V. 13. e1002045.
Gage F.H. // J. Neurosci. 2002. V. 22. P. 612–613.
Jin K., Wang X., Xie L., Mao X.O., Zhu W., Wang Y., Shen J., Mao Y., Banwait S., Greenberg D.A. // Proc. Natl. Acad. Sci. USA. 2006. V. 103. P. 13198–13202.
Wang Y.Q., Cui H.R., Yang S.Z., Sun H.P., Qiu M.H., Feng X.Y., Sun F.Y. // Neurochem. Int. 2009. V. 55. P. 629–636.
Wang Y., Jin K., Mao X.O., Xie L., Banwait S., Marti H.H., Greenberg D.A. // J. Neurosci. Res. 2007. V. 85. P. 740–747.
Kirby E.D., Kuwahara A.A., Messer R.L., Wyss-Coray T. // Proc. Natl. Acad. Sci. USA. 2015. V. 112. P. 4128–4133.
Li W.-L., Fraser J.L., Yu S.P., Zhu J., Jiang Y.-J., Wei L. // Exp. Brain Res. 2011. V. 214. P. 503.
Schanzer A., Wachs F.P., Wilhelm D., Acker T., Cooper-Kuhn C., Beck H., Winkler J., Aigner L., Plate K.H., Kuhn H.G. // Brain Pathol. 2004. V. 14. P. 237–248.
Matsuo R., Ago T., Kamouchi M., Kuroda J., Kuwashiro T., Hata J., Sugimori H., Fukuda K., Gotoh S., Makihara N. // BMC Neurol. 2013. V. 13. P. 32.
Seidkhani-Nahal A., Khosravi A., Mirzaei A. // Neurol. Sci. 2021. P. 1811–1820.
Lee S.C., Lee K.Y., Kim Y.J., Kim S.H., Koh S.H., Lee Y.J. // Eur. J. Neurol. 2010. V. 17(1). P. 45–51.
Дополнительные материалы отсутствуют.